Pedal đàn Piano – Organ là gì ?

Tìm hiểu về Pedal đàn piano- organ. Trên đàn dương cầm (hay piano cơ) thường có 3 pedal, trong đó có 1 loại pedal rất quan trọng đối với những người biểu diễn piano chuyên nghiệp, thiếu đi pedal có thể sẽ rất nhiều bản nhạc chơi không được hay. Vậy tác dụng của 3 pedal đó là gì?

1. Pedal bên phải, còn được gọi là damper pedal:
 

Đây là pedal người ta thường xuyên sử dụng nhất, hầu hết những bản nhạc ballad nhẹ nhàng, những giai điệu rải nốt theo hợp âm thì damper pedal rất quan trọng. 
Trên đàn dương cầm, hay piano cơ thì damper pedal giúp người chơi điều khiển hệ thống nhấc toàn bộ những miếng mút (làm bằng nỉ) của những dây đàn. Thông thường khi bấm vào phím đàn và giữ, búa gõ sẽ gõ vào dây, và đồng thời một miếng mút đè vào dây sẽ  được nhấc ra khỏi dây, lúc đó dây đàn sẽ ngân vang, kéo dài cho tới khi bạn nhả phím đàn ra thì miếng mút sẽ trả lại vị trí cũ, ép vào dây đàn khiến âm thanh của nốt nhạc đó được ngắt lại, không tiếp tục vang nữa. Mỗi dây đàn của đàn piano đều có một miếng đệm mút như thế để giúp người chơi kiểm soát độ ngân vang của mỗi nốt nhạc khi biểu diễn. Bấm và giữ phím càng lâu thì nốt nhạc sẽ ngân càng dài (cho tới khi dao động của dây đàn giảm cường độ tới mức không nghe thấy âm thanh nữa)

Bên phải là damper pedal
 

Khi muốn đánh những bản ballad, hoặc rải phím theo hợp âm, nếu theo cơ chế hoạt động như trên thì bạn sẽ khó có thể tạo ra giai điệu mềm mại, ngân vang, do chúng ta đã khó giữ cho toàn bộ những phím đàn cần bấm xuống cùng một lúc, vậy nên người ta thiết kế thêm chân đạp pedal cho piano, giúp nhấc toàn bộ miếng xốp ghìm âm thanh lại để các nốt nhạc ngân vang dài hơn mà chỉ cần gõ một phím rồi thả, không cần giữ lâu. 

Một số đàn piano cũ, có những miếng mút bị hao mòn nên có thể khi nhả phím đàn, âm thanh không ngắt hoàn toàn mà còn bị vang một chút kèm theo tiếng rè.

Những bản nhạc vui nhộn, nhiều kĩ thuật nonlegato và stacgtao, giống như trong nhạc gypsy jazz, improvisation jazz, ragtime hoặc một số bản soante thường ít dùng tới pedal, vì nó cần tới cơ chế kiểm soát độ vang của âm thanh ngay sau khi nhấc phím như đã nói ở trên.

Tuy nhiên không phải cứ với những bản nhạc ballad, rải phím thì ta sẽ giữ pedal hoàn toàn. Với một bản nhạc ballad, nếu bạn giữ pedal từ đầu tới cuối thì hòa âm sẽ bị “nhòe”, người biểu diễn cũng cần phải nhả pedal đúng lúc, phù hợp. Thường thì người ta nhả pedal, vào lúc muốn bắt đầu một hợp âm mới, vì nếu không nhả pedal thì âm thanh của những nốt nhạc trước đó, mang theo màu của hợp âm trước đó sẽ ngân vang cho tới khi bạn nhấn hợp âm mới, khi đó hòa âm của bản nhạc sẽ không rõ ràng, hai hợp âm khác nhau hòa vào nhau sẽ trở nên khó nghe. Do đó thời điểm chuyển giữa hai hợp âm, người ta sẽ nhả pedal và dẫm lại ngay lập tức, những âm thanh mang màu sắc hợp âm trước đó sẽ bị ngắt hoàn toàn để những nốt nhạc tiếp theo mang màu hòa âm mới được vang lên.

2; Pedal ở giữa, còn gọi là sostenuto pedal.

Đây là pedal thường ít được sử dụng. Pedal phía bên trái có tác dụng giảm âm thanh của tiếng đàn. Khi giẫm pedal này, hệ thống sẽ có một tấm xốp mỏng, lớn xen vào giữa dàn búa gõ với những sợi dây, khi đó búa sẽ không gõ trực tiếp vào dây đàn, mà gõ qua tấm xốp mỏng, làm âm thanh êm hơn, bớt đanh hơn và nhỏ hơn. Một số đàn piano khác sử dụng cơ chế đẩy dàn búa lệch sang một bên thay vì chèn tấm xốp mỏng. Dàn búa gõ lệch sang một bên thì sẽ chỉ gõ vào 1 dây của piano thay vì gõ 3 dây (mỗi nốt nhạc có 3 dây sát nhau, hoặc 2 dây).

Sostenido pedal  được thiết kế có khóa để có thể ghìm xuống và không trả về vị trí cũ khi nhấc chân khỏi bàn đạp.

Ở  giữa  là Sostenuto pedal

Soft pedal, là pedal nằm phía bên phải, hầu như chẳng bao giờ được sử dụng. Pedal này giúp đẩy dàn búa gõ có vị trí bắt đầu gõ tiến lại gần bộ dây hơn. Giúp cho tiếng gõ nhẹ hơn. 

Soft pedal nằm ở bên phải

Hiện nay, khi các loại đàn organ, keyboard điện tử ra đời, với cách thức biểu diễn tương tự piano cơ, nhà sản xuất thường có bán kèm  theo phụ kiện chân đạp pedal, với cơ chế hoạt động điện tử hóa, cũng có tác dụng tương tự đó là kiểm soát độ ngân vang của âm thanh. 

Đối với các loại organ 61 phím gọn nhẹ thì sẽ có một jack cắm sustain 6.5li dành cho pedal rời, pedal đó mô phỏng lại damper pedal của piano cơ.
 

Một chiếc damper pedal rời có thể cắm vào đàn organ qua jack sustain 6.5li

Còn trên  các đàn piano điện 88 phím thì thường kèm theo 2, hoặc 3 pedal, một là damper pedal và cái còn lại ở bên trái là sostenuto pedal. Các đàn điện  tử có thể tùy chỉnh volume cho loa điện tử, hoặc điều chỉnh âm sắc tiếng đàn lên có lẽ soft pedal và sostenuto pedal là không cần thiết. Và damper pedal thì vẫn luôn giữ vai trò quan trọng của nó.

Hai pedal đi kèm theo một cây piano điện

Một số hình ảnh damper pedal rời dành cho organ: